لیلا پهلوی، خاتمی، و انتخابات سال هشتاد

سال‌هاست تصور می‌کنم که خودکشی دو فرزند آخرین پادشاه - لیلا و علی‌رضا پهلوی- را می‌شود سیاسی تحلیل کرد؛ نه فقط این‌که دلایل روان‌شناختی و افسردگی را علت آن بدانیم. یعنی می‌شود ربط مستقیمی ایجاد کرد میان این خودکشی‌ها و حوادثی که در روزها و ماه‌های وقوع آن در ایران در جریان داشته است. به عبارت روشن‌تر گمان می‌کنم که میاان نتایج انتخابات ریاست جمهوری سال هشتاد با خودکشی لیلا پهلوی و هم‌چنین حوادث مرتبط با جنبش سبز با خودکشی علی‌رضا پهلوی در سال هشتاد ونه ارتباط وجود دارد. این دو عضو خانواده سلطنت هر دو هنگام مواجه شدن با اوج‌گیری فعالیت‌های سیاسی جمهوری‌خواهانه دست به خودکشی زده‌اند. اما این همیشه در حد یک ایده مانده بود.

بامداد بیستم خرداد سال 1401 رضا پهلوی به یاد خواهرش لیلا پهلوی در اینستاگرام نوشت: «لیلای عزیزم کاش بودی و فریادهای جوانان ما را می‌شنیدی که بسیار متفاوت است از آن‌چه مجبور بودی در آخرین سال زندگی‌ات در ایران بشنوی». رضا پهلوی تلویحا این ایده را تایید می‌کند که خودکشی لیلا دلیل سیاسی داشته است و دوم هم این‌که صدایی که از حوادث سال هشتاد شنیده می‌شد -مانند حوادث سال انقلاب- برای خانواده سلطنت -از جمله لیلا- بسیار ناگوار بوده است.

همان‌طور که می‌دانید در هجدهم خرداد ماه سال هشتاد در ایران انتخابات ریاست جمهوری برگزار شد. تصور رقبا/منتقدین/ مخالفین این بود که مردم از اصلاحات و خاتمی حمایت کمتری نسبت به سال هفتادوشش خواهند کرد. رای خاتمی در آن سال شصت‌ونه درصد آرا -بیست ملیون رای- بود. اما بر خلاف این تصور، سبد رای خاتمی در سال هشتاد نه‌تنها کاهش نیافت بلکه هفت درصد -یک‌و نیم ملیون رای- هم رشد کرد.

این یک وزن‌کشی سیاسی بود. ناطق نوری رتبه دوم را با بیست وچهار درصد ارا -هفت ملیون رای- در سال 76 به دست آورده بود.  احمد توکلی کاندیدای اصولگرایان در سال هشتاد، شانزده درصد آرا -چهار ملیون رای- را به دست آوردند. و این بدان معنا بود که علی تمام فعالیت‌های جناح راست(اصولگرا) جناح سبد رای آنان هشت درصد کاهش یافته بود. و طبیعتا بخشی از سبد رای آنان به حساب اصلاح‌طلبان واریز شده بود. این انتخابات ده کاندیدا داشت. اگر رای چهار کاندیدای نزدیک به اصلاح‌طلبان را هم در نظر بگیریم هشتادودو درصد آرا به نفع اصلاح‌طلبان به صندوق ریخته شده بود.

 نتایج این انتخابات پیام پررنگی برای رقبای اصلاحات در خارج از ایران نیز داشت. این رای بالا و پرنفوذتر شدن یک ایده جمهوری‌خواهانه و اصلاح‌طلبانه -ونه براندازانه- و برکشیده‌تر شدن خاتمی به عنوان چهره برجسته‌ آن، قطعا به معنی کم‌رنگ‌تر شدن نفوذ اجتماعی دیگر رقبای سیاسی از جمله هواداران سلطنت نیز بود. و انتشار خبر خودکشی لیلا پهلوی یک روز پس از انتشار خبر نتایج انتخابات می‌تواند یکی از پی‌آمدهای انتخابات سال هشتاد باشد. چرا که فاصله امثال او با بازگشت به قدرت و بازپس گرفتن میراث پدری را دشوارتر می‌کرد.