تئوری بازی‌ها و جان نش
جدای از اقتصادخوانده بودن یا نبودن احتمالا فیلم «یک ذهن زیبا» را دیده باشید. فیلم درباره زندگی جان نش ریاضی‌دان و اقتصاددان امریکایی است. در این سال‌های اخیر که عده‌ای از دانشجویان مهندسی به اقتصاد تغییر رشته می‌دهند، از برخی دوستان شنیدم که جرقه اولیه را این فیلم برای‌شان زده.
به‌طور خلاصه می‌توانم بگویم که در اقتصاد متعارف فرض می‌شود که انسان عاقل است و رفتار درست و بهینه آدمی‌زاد را می‌شود با محاسبات ریاضیاتی به دست‌آورد. اما این میان‌رشته‌ای را این فرض را تا حدودی زیر سوال می‌بزند. چرا که انسان در عمل دچار خطاهای شناختی و تصمیم‌گیری است، حافظه و شناخت محدود دارد، دچار استدلال‌ها و محاسبات نادرست می‌شود.
این سال‌ها اقتصاد، ریاضیات، علوم شناختی، عصب‌شناسی و روان‌شناسی دست
به دست هم داده‌اند تا میان‌رشته‌های نو و هیجان‌انگیزی توجه بچه‌های اقتصاد را سمت
خودش بکشد و عناوینی مثل اقتصاد رفتاری، تئوری بازی‌ها، نرواکونومیکز، نرومارکتینک
به چشم بخورد. به این تئوری‌ها، تئوری‌های هترودوکس (دگراندیش در برابر اردتکس و راست‌‌کیش) گفته می‌شود.
سال نود و سه بود که خانم آناهینا خرمی از پژوهشکده علوم شناختی به دانشکده اقتصاد تهران آمده بود ونشستی درباره نرومارکتینگ و کاربردهای‌اش داشت. برنامه را امیرمحمد تهمتن و سپیده احمدی راه انداخته بودند. الان شک کردم که باعث و بانی‌اش کدام تشکل بود؟! انجمن اسلامی یا انجمن علمی دانشکده؛ شاید هم برنامه‌ای مشترک بود. قبلا در گوشه‌ای از اقتصاد خرد، گیم تئوری را دیده بودم. اما این اولین آشنایی جدی‌ترم من با اقتصاد رفتاری بود. با گوگل کردن نام امیرمحمد می‌بینید که خوش‌بختانه مطالعات‌اش را ادامه داده و در این زمینه دست به قلم است. گویا آزمایشگاه علوم رفتاری دانشکده اقتصاد دانشگاه صنعتی شریف پاتوق این‌طور دانشجویانی است.
دیدن تیتر فصل‌های کتاب خالی از لطف نیست: دست اسمیت: جست و جوی رمز طبیعت، بازی‌های فون نویمان: منشا نظریه‌ی بازی‌ها، تعادل نش: اساس نظریه‌ی بازی‌ها، استراتژی‌های اسمیت: تکامل، نوع‌دوستی و مشارکت، رویای فروید: بازی‌ها و مغز، راه سلدون: نظریه‌ی بازی‌ها، فرهنگ و طبیعت انان، آمار کتله و مولکول‌های مکسول: آمار و جامعه، آمار و فیزیک، پینودهای بیکن: شبکه‌ها، جامعه و بازی‌ها، دیدگاه آسیموف، روان‌تاریخ یا فیزیک اجتماعی، سرگرمی کوانتومی و بازی‌ها، شرط‌بندی پاسکال: بازی‌ها، احتمالات، اطلاعات و جهل
برای من که در بچه‌گی کتاب‌های آیزاک آسیموف خوانده بودم و درس
اقتصادخواندم و بعدها اقتصاد رفتاری برایم جالب شد، کتاب «ریاضیات زیبا» کتاب جالبی
بود. به نظرم هر کس علاقه یا کنجکاوی‌ای به تئوری بازی و اقتصاد رفتاری و از این
دست در خودش احساس می‌کند باید آن را بخواند. پر است از سرنخ و ایده. کتاب را می‌شود
در رده تاریخ اندیشه رده‌بندی کرد. با این وجود قول نمی‌دهم که کتاب خوش‌خوانی
باشد یا بشود مثل رمان خواند. اما به هر حال خواندنش را پیشنهاد می‌کنم.
· ریاضیات زیبا؛ جان نش، نظریه بازی‌ها و جست و جوی رمز طبیعت – تام سیگفرید – ترجمه مهدی صادقی – نشر نی – 1395 چاپ ششم
